Thứ Năm, 14 tháng 5, 2015

TẢN MẠN QUANH MẤY CẶP LỤC BÁT CỦA NHÀ THƠ ĐỖ TRUNG LAI




Tôi thích thơ Đỗ Trung Lai ngay từ khi đọc bài thơ: “ Tôi ru con gái tôi” của ông. Thật tình là tôi đã thường xuyên mượn bài thơ ấy để ru con ru cháu mình như người xưa vẫn ru bằng ca dao hoặc Truyện Kiều vậy. Tôi cũng rất thích những bài thơ Đỗ Trung Lai viết tặng vợ. Bởi tôi tìm thấy ở đó biết bao niềm yêu thương, thấu hiểu; sự trân trọng của thi nhân với người vợ tao khang. Hình ảnh người vợ tần tảo, chắn vén, quạnh quẽ trong công việc gia đình đã đi vào thơ ông thật tự nhiên chân thực mà vẫn rất truyền cảm: " Sau giờ làm việc/em trở về nhà/xách trên tay cả một phiên chợ cóc/với thịt, cá, rau, dưa, tôm, cua, ốc, ếch.../Rồi em chế ra những món quê mùa/làm lu mờ mọi yến tiệc… Em là mảnh hồ cuối cùng/sau khi người ta lấp hết hồ đi/để lấy đất xây nhà/Em là câu ca dao cuối cùng/của nền quốc gia âm nhạc/Em là mảnh ruộng cuối cùng/sau đô thị hóa/Em là bảo tàng dân tộc học nhà ta". Hoặc: " Vào những ngày nghỉ/em quét sạch mọi chỗ/em giặt sạch mọi thứ/(Chỉ có anh, các con và con mèo nhà mình là chưa bị em cho vào máy giặt!). Em là Nguyễn Đình Chiểu của nhà ta - ghét bụi bặm như nhà nông ghét cỏ/Anh đã thấy nhiều ngôi nhà hoang/vì thiếu bàn tay phụ nữ/Nhà mình giàu hơn người là nhờ có em".
Đọc những câu thơ ấy và những câu thơ nhà thơ dặn con gái: “Ở nhà biết vá biết thêu/ Ra đường kẻ ghẹo người trêu mặc người/ À ơi thân gái ở đời/ Cổ kim đâu cũng quý người thủy chung” thì tôi cứ bụng bảo dạ rằng: Đây đúng là mẫu đàn ông lý tưởng không lóa mắt bởi những cái đẹp hình thức màu mè, luôn trân trọng những vẻ đẹp truyền thống và hết lòng yêu vợ quý con. Thậm chí tôi còn cho rằng, với ông, không thể có chút “xao lòng” nào trước phái đẹp, ngoài vợ mình ra.
Nhưng ứ phải vậy đâu, người đàn ông dù yêu vợ đến cỡ nào thì vẻ đẹp của giai nhân vẫn cứ hớp hồn họ như thường. Nhất là với các thi sĩ thì họ sẵn sàng đánh đổi tất cả đấy. Và Đỗ Trung Lai không những không phải là ngoại lệ mà còn là một điển hình trong lĩnh vực này nữa kia. Tôi khẳng định điều này một cách chắc chắn như thế, vì sau khi đọc bài thơ “Ngũ Hồ ở Bắc Ninh” của ông. Tôi xin phép không đưa cả bài thơ ấy ra đây vì không có ý định bình toàn bài (dù cho đó là một trong những bài thơ hay của ông). Bài thơ ấy ông ghi lại cảm xúc của mình trước vẻ đẹp của người thiếu nữ quan họ. Tôi chỉ xin nhặt ra đây hai cặp lục bát mà tôi sung sướng đến run người khi đọc chúng và nó lập tức bám riết vào tâm trí tôi đến độ tôi đã thuộc lòng ngay mà còn nghĩ rằng chẳng bao giờ mình quên được nó nữa.
Cặp thứ nhất là:
Em ra ngoài bến lên thuyền 
Thánh thần cũng muốn bỏ đền ra sông
Chẳng biết có quá chủ quan, cảm tính không nhưng tôi cứ đinh ninh rằng đây là hai câu thơ tả vẻ đẹp của người phụ nữ hay nhất từ trước đến nay (mặc dầu tác giả không hề tả cụ thể một chút nào). Nhưng không ai đọc đến hai câu thơ này mà lại không nghĩ rằng người phụ nữ này rất đẹp vậy. Và cứ thế, tùy vào khả năng tưởng tượng của mỗi độc giả, vẻ đẹp ấy được hiện ra với nhiều dáng vẻ cụ thể khác nhau. Với tôi, tôi mường tượng nàng đẹp thướt tha, duyên dáng uyển chuyển với những bước đi nhẹ nhàng, với đôi gót chân thon nhỏ trắng hồng, với những đường cong mềm mại nổi bật trong cách trang phục mớ bảy mớ ba của liền chị quan họ, với khuôn mặt “búp sen” , nét cười đằm thắm, ánh mắt hút hồn đến mê hoặc…không bút nào có thể tả hết được. Có lẽ, nàng hội tụ cả vẻ đẹp của Tây Thi, Thúy Kiều… và cả cái hồn của người quan họ, của những làn điệu dân ca làm say lòng người nữa. . Chẳng thế mà chỉ cần nàng ra bến lên thuyền cũng làm cho các bậc thánh thần vốn siêu thoát yên vị nơi đền thiêng rồi cũng còn “ muốn bỏ đền ra sông” kia mà! Thật tuyệt làm sao chỉ có một cặp lục bát thôi, lại không có một từ đẹp nào, thậm chí không có một từ miêu tả những nét đẹp cụ thể của cô gái quan họ mà cứ thế, vẻ đẹp của nàng hiện lên đến lung linh, diễm kiều đầy mê đắm và cuốn hút.
Trước vẻ đẹp diệu kì đó của nàng, chàng thi sĩ si tình đắm đuối, Đỗ Trung Lai chỉ muốn biến con sông Cầu nước chảy lơ thơ của vùng Kinh Bắc thành Ngũ Hồ để được tận tâm chiều chuộng phục vụ nàng. Hồ thì “dầm cái tương tư”; hồ thì “giặt áo tứ thân” ; cái hồ hay có mây mưa thì chàng muốn được “ giặt yếm nàng vừa cởi ra”; cái hồ nước đỏ như son thì chàng muốn dùng nước đó cho nàng “tẩm chân”. Chiều chuộng chừng đó vẫn chưa thỏa niềm yêu và sự trân trọng ngưỡng mộ của chàng với nàng. Chàng còn muốn vứt bỏ cả sự nghiệp để trọn vẹn vì nàng:
Bao nhiêu sách viết thơ tình
Ta đem xé hết cho mình thấm Chân
Mê đắm đến thế là cùng! Bởi vì, với một nhà thơ thì sự nghiệp thơ ca, nhất là những áng thơ tình là những đứa con tinh thần được sinh ra từ những thai nghén buồn vui những tâm huyết của đời thơ thật đáng quý xiết bao. Vậy mà trước nàng, thi sĩ Đỗ Trung Lai sẵn sàng xé hết để cho nàng “ thấm chân” kia đấy. Từ “ thấm” trong câu thơ trên thật tuyệt vì nó gợi ra một cử chỉ rất đỗi nhẹ nhàng, nâng niu chiều chuộng đến mức trân trọng. Nếu ta thay từ thấm bằng các từ khác tương tự như: lau, chùi, bao, chấm… chẳng hạn thì đều không còn đủ sức để diễn tả sắc thái tình cảm yêu thương nâng niu rất gượng nhẹ và vô cùng trân trọng của thi sĩ nữa. Mà ngược lại nó làm cho câu thơ trở nên thô, làm cho tình yêu mất đi nét tinh tế mà vẫn hết mình, đắm say mà vẫn rất thánh thiện, nâng niu mà không quỵ lụy…
Có thể nói, Đỗ Trung Lai đã viết nên những câu thơ trên nói riêng và cả bài thơ “Ngũ hồ ở Bắc Ninh” nói chung bằng một cảm xúc chân thành mãnh liệt của lòng mình và bằng thứ ngôn ngữ thơ rất giản dị, rất truyền thống chứ không hề cầu kì chút nào. Lời thơ và hơi thơ cứ trôi chảy một cách tự nhiên nhưng không trôi tuột đi mà ngược lại nó neo đậu, ám ảnh và khơi gợi sự liên tưởng trong ta và truyền đến ta những cảm xúc ngây ngất không cùng. Tôi nghĩ rằng, phu nhân của Đỗ Trung Lai khi đọc bài thơ này dẫu có tức điên lên vì phu quân của mình đã bị hớp hồn bởi một bóng hồng quan họ thì cũng sẽ thể tất cho chàng vì bài thơ hay quá!


                                        14-5-2015
                                         Song Thu

25 nhận xét:

  1. Chị Thu có bài viết thật hay về 2 cặp lục bát. Lão phải đọc tới 2 lần để thưởng thức . Lão cũng thấy ...nôn nao , lao xao trong người khi đọc mấy câu thơ chi dẫn và càng ngã nghiêng hơn vì nhửng cảm xúc của người bình cứ bám chặt vào lòng người . Cả tác giả lẫn người bình đều thả hết cảm xúc theo nhịp bồng bềnh của thơ.... Lão thuộc ngay hai câu này vì nó quá hay .
    Thuật liên tưởng trong thơ Đỗ Trung Lai có gì đó như thôi miên người đọc .

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Lại được lão khen rồi. Thích quá! Tuy nhiên Song Thu cũng thích được lão chê lắm đó nha. Nhớ chỉ cho mình những sai sót hoặc nông cạn trong bài viết nhé. Mình rất tin vào kiến văn của lão mà.
      Cứ nhiệt thành chỉ cho mình như lão từng làm thế với Nhật Thành ấy lão nhé.
      Chắc lão cũng liêu xiêu vì người đẹp trong thơ Đỗ Trung Lai nên mới động viên bài cảm nhận của mình đung không?
      Mình cứ nghĩ cái ông Đỗ Trung Lai này thấy yêu nàng quan họ đến không bút nào tả được, không thơ nào nói thấu nên mới muốn xé hết cả sách viết thơ tình đi để cho người đẹp thấm chân. Và may thay khi mình lôi mấy câu thơ ấy ra để giới thiệu lại được lão Tan mê nàng quan họ mà cho mình một vòng khuyên đổ đó nha.
      Biết là lão động viên nhưng vẫn thích như thường. Thiệt lòng cám ơn lão

      Xóa
  2. Tùy vào khả năng tưởng tượng của mỗi người để hình dung vẻ đẹp quyến rũ đến mê hồn của giai nhân, và chị đã có khả năng tưởng tượng tuyệt vời khi viết những dòng này: "nàng đẹp thướt tha, duyên dáng uyển chuyển với những bước đi nhẹ nhàng, với đôi gót chân thon nhỏ trắng hồng, với những đường cong mềm mại nổi bật trong cách trang phục mớ bảy mớ ba của liền chị quan họ, với khuôn mặt “búp sen” , nét cười đằm thắm, ánh mắt hút hồn đến mê hoặc…"
    Chị Thu à, mỗi người phụ nữ chúng ta đều biết, đàn ông họ chỉ thương vợ thôi, còn tình yêu thì dành cho người đẹp chứ. Em nhớ có bài thơ như thế này (hình như của Za-ma-tốp):
    Một nhà thơ viết bài thơ tặng vợ:
    "Em thân yêu
    Em là ánh sáng, là sao mai
    Khi xa em
    Anh đau buồn
    Anh tưởng nhớ
    Ôi sung sướng vô cùng khi em ở bên anh"
    Và "ánh sáng" "sao mai" -vợ nhà thơ lúc đó
    Mở cửa đi vào đứng cạnh nhà thơ
    Nhà thơ quát: Ồ, lại cô! Gì vậy?
    Mời cô đi, tôi bận việc, tôi nhờ!"

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Chị luôn thích những câu thơ tả ít mà gợi nhiều để tạo khoảng lặng, khoảng mở cho độc giả tưởng tượng làm thơ trở nên phong phú hơn, dư ba hơn. Vì thế chị mới ghi lại cảm nhận của mình về hai cặp lục bát trên.
      Cố nhiên chị cũng không phủ nhận rằng có khi thơ tả nhiều mà vẫn tinh, vẫn thú vị, lôi cuốn khi nó có tình thật, cảm xúc thật dạt dào tuôn chảy.
      Còn bàn về đàn ông thì người xưa đã đúc kết nhiều rồi mà em. Nào là: " Trai thấy của lạ như quạ thấy gà con" ; Nào là "một cái lạ bằng tạ cái quen". Hay : Xưa nay thế thái nhân tình/ Vợ người thì đẹp văn mình thì hay". Đấy là nói về cái lạ.
      Còn trước vẻ đẹp của giai nhân thì thành xiêu nước đổ cũng chuyện thường xưa nay. Bao đấng quân vương đã mất nước vì người đẹp rồi nhưng mãi mãi bi kịch ấy sẽ còn diễn ra như thường đúng không em?
      Thậm chí những nhà mô phạm cũng rất mê giai nhân đấy. Hồi chị học ĐH, có thầy giáo đã nói với bọn chị thế này: Một đấng tu mi ( bất kể là trẻ trung hay già nua) nếu thấy bóng giai nhân mà không ngắm nhìn, không thích thú là có tội. Nhưng thầy cũng nói rõ thêm là nhìn ngắm và thích thú thế thôi chứ không được phạm luật.
      Thực ra gặp người đẹp, chị em mình cũng còn trầm trồ, thích thú, ngoái nhìn nữa là nói gì các bậc tu mi (từ người đẹp chị dùng trong trường hợp này là kể cả nam và nữ đấy)
      Chính chị đã sững sờ khi lần đầu tiên trông thấy Tổng thống Mỹ Bin.clinton đấy
      hì...hì...hì...

      Xóa
  3. Em chưa được đọc thơ của nhà thơ Đỗ Trung Lai,qua bài bình của chị Song Thu em cũng bị mê hoặc.Có lẽ bị mê hoặc bởi cả 2,thơ và lời bình.
    Chúc chị nhiều sức khỏe!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Quỳnh luôn động viên và ưu ái với chị đó thôi. Chị bận nhiều việc linh tinh và cũng lười viết lắm chứ không viết đều và sung sức như em được.
      Cám ơn Quỳnh nhiều lắm

      Xóa
  4. Hai câu lục bát thật hay. Em thật khéo chọn và khéo bình...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cám ơn chị. Em thích hai cặp lục bát này và chỉ ghi cảm nhận của em về chúng thôi chị à

      Xóa
  5. bài viết hay lắm chị.
    lâu nay em bận và ko chơi blog được
    hôm nay em ghé vô thăm chị nè
    em chúc chị luôn khỏe vui ạ
    chúc em bé ăn khỏe, chóng nhớn ạ

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ôi trời lâu quá rồi mới gặp lại em đây. Chị có qua em vài lần nhưng đều bị từ chối cấp phép nghĩ là em có chuyện chi hay đã bỏ chơi blog rồi kia đấy.
      Cám ơn em đã qua thăm và động viên. Hồi này chị cũng bận chăm cháu nên không vô mạng mấy đâu em à. Thông cảm nha

      Xóa
  6. Bà chị thân yêu ơi! Tui làm "con dê" Kinh Bắc" nè. Người quan họ xinh đẹp trong lời hát quan họ nhiều hơn ngoài đời, dưng mà "bắt nạt" giỏi lắm. Bài bình thơ Đỗ Trung Lai của chị theo cách "bổ dọc" hay lắm. Đem "bổ ngang" tui thấy thần thánh vốn luôn phù hộ độ trì cho Chân-Thiện-Mỹ vì vậy khi thấy "Em ra ngoài bến lên thuyền" thì muốn bỏ đền đi theo để bảo vệ đấy. Nàng mà ngã xuống sông thì hỏng hết bởi nàng vừa cầu nguyện ở đó {trong đền} .

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Anh có một cách liên tưởng thật hóm.
      Cám ơn anh đã ghé thăm và chia sẻ cùng Song Thu

      Xóa
  7. Sang thăm bạn SONG THU đọc bài viết thật hay. Chúc bạn ngày mới vui vẻ và công việc như ý bạn nhé. Thân mến

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cám ơn Ngọc Liên thiệt nhiều. Lâu nay mình bận quá nên không ghé thăm bạn được. Đừng trách mình nha bạn iu

      Xóa
  8. Lâu nay máy tính của anh bị hỏng nên ko thể vào blog của mình và đến thăm ai được. Hôm nay máy vừa sửa xong nên anh vào nhà để trả lời bạn bè và tranh thủ sang thăm ST. Các cặp lục bát viết về người đẹp của nhà thơ Đỗ Trung Lai em trích dẫn và bình thật tuyệt. Anh ko bàn gì thêm mà nhân đây giới thiệu cho em bài thơ NGƯỜI ĐẸP của nhà thơ Lò Ngân Sủn để ta thưởng thức vẻ đẹp của giai nhân bằng cách cảm nhận riêng của từng người nhé. Anh chúc em và gđ luôn khỏe vui, hạnh phúc an lành!

    NGƯỜI ĐẸP

    Người đẹp trông như tuyết
    Chạm vào lại thấy nóng
    Người đẹp trông như lửa
    Sờ vào lại thấy mát
    Người không khát- Nhìn thấy người đẹp cũng khát
    Người không đói- Nhìn thấy người đẹp cũng đói
    Người muốn chết- Gặp người đẹp
    lại không muốn chết nữa!

    Ơ!
    Người đẹp là ước mơ
    Treo trước mắt mọi người.

    LÒ NGÂN SỦN

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Em hiểu ý anh muốn nói là có nhiều tác giả viết về người đẹp thiệt hay khi đưa ra bài thơ này đúng không ạ. Thực tình, em đã đọc và thuộc bài thơ của Lò Ngân Sủn ni lâu rồi và em cũng rất thích. Em nghĩ Lò Ngân Sủn có cách diễn tả, liên tưởng so sánh rất hồn nhiên và rất ấn tượng. Qua hình ảnh " Người đẹp" ta không chỉ liên tưởng tới sự kì diệu của giai nhân với cảm xúc và tâm hồn mọi người mà còn liên tưởng tới cảm giác của thi nhân trước cái đẹp nói chung và nhất là cái đẹp của nghệ thuật nói riêng
      Tuy nhiên em vẫn có cảm nhận về thơ Đỗ Trung Lai như trên anh ạ

      Xóa
  9. NM xin lỗi bạn hiền ST nhé vì thời gian cấp bách lại ko có địa chỉ của bạn nên mình chưa gửi tặng tập thơ cho ST được , hẹn sẽ gửi cho bạn sau nhé Cảm ơn bạn hiền đã dành sự ưu ái cho những bài thơ của mình

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Song Thu sẽ chờ nhận quà đó bạn iu ơi.
      Địa chỉ của ST là: Nguyễn Vũ Song Thu, nhà 9, ngõ 4, đường Tôn Đức Thắng, khu phố Nguyễn Trãi 2, phường Sao Đỏ thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương
      Thông cảm hồi này mình bận nên ít ghé thăm bạn được nha

      Xóa
  10. cái vụ thơ thì em bó tay. chỉ chúc chị luôn an vui ấm áp.(lúc rồi em bận quá, lo cho con gái mua bán tạp hoá giao hàng tận nơi)

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ai cũng có những lúc bận rộn vì con vì cháu em ạ. Em cứ sang thăm là chị vui rồi.
      Thế mọi việc lo cho con đã ổn chưa em? Chúc em khỏe vui và hạnh phúc. Chúc cháu làm ăn thuận lợi phát tài nhé!

      Xóa
  11. Qua anh em nhé http://ngocdunglyhoa42.blogspot.com/2015/06/tam-chan-tinh-se-chia-cua-tac-gia_1.html

    Trả lờiXóa
  12. Em qua nhà để chào chị đây ạ! Gặp một bài bình thơ thật xuất sắc, em ngưỡng mộ quá! Em bình văn thơ rất kém, nên gặp ai bình hay là em ngưỡng mộ thật lòng chứ không khách sáo, xã giao đâu ạ! Biết chị là nhà giáo, nhưng bình cỡ này thì chắc hẳn là chị dạy Văn? Nếu đúng vậy thì học trò của chị thật là sướng khi có một cô giáo bình thơ sâu và sinh động như vậy

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cám ơn bạn đã động iên khích lệ mình nha.
      Mình đúng là giáo iên dạy ăn thiệt bạn ạ. Nhưng cái nghề này chẳng khác "làm dâu trăm họ" đâu. Trong cuộc đời dạy học của mình, có trò thích à mê cô giảng lắm nhưng cũng có trò chẳng thích mô. Chừ mình đã nghỉ hưu lâu rồi nhưng lại bận bịu với cháu con nên cũng ít viết lắm. Mình thích cách viết truyện ngắn và cách chơi blog của bạn. Hơi tiếc vì quen bạn muộn quá.

      Xóa
    2. Chị Thu ơi TD trở lại thăm chị đây - hổm rày TD bị bệnh .. bất an nên NẰM miết chị ơi . Ôi blog của chị phong phú quá . Cảm ơn chị đã cho em và các bạn được đọc một bài viết thật tuyệt của chị . Chúc mừng chị nha

      Xóa
    3. Ôi được em động viên thật là thích mê ly luôn. Chị chỉ viết chơi chơi thôi mà em. Cám ơn em đã đọc bài và chia sẻ cùng chị nhé!

      Xóa