Mùa rươi

Nguyễn Thị Thúy Ngoan

Tháng mười, thời tiết đang chuyển dần về cuối thu; sen đã tàn úa trong hồ; những bông cúc vàng quay quắt vẫn còn đâu đây, như muốn níu giữ mùa thu mơ màng ở lại. Cái nắng hanh và không gian bàng bạc của miền quê ngút ngàn nắng gió. Có thể một cơn gió mùa đông bắc mở đầu tràn về se lạnh. Trời bắt đầu mưa bóng mây, chợt mưa, chợt nắng cứ như đùa! Gặp nhau, người già than vãn: Sắp đến nước rươi, đau đầu quá. Đây chính là thời điểm đánh thức loài rươi ngủ quên trong lòng đất cả năm. Các cụ có câu: “Tháng chín đôi mươi, tháng mười mồng năm”. Lạ thật, cứ đúng vào những ngày ấy là giống nhà rươi, vốn chỉ có ở vùng nước lợ nổi lên, nước sông dâng lên tràn vào cánh đồng, những ruộng lúa vừa gặt, những con mương, con lạch, cứ ở đâu có nước là có rươi.
Quê tôi Vĩnh Bảo, chỉ cách Thái Bình một dòng sông Hóa. Mùa rươi nước nổi là cả làng vui như đi hội. Cánh đồng rợp bóng người lớn, trẻ con vớt rươi. Mỗi người mang theo cái vợt, cái xoong, cái nồi đồng, thả lềnh bềnh trên mặt nước, say sưa thu hoạch của báu trời ban quên cả trưa, đói bụng mấy cũng không chịu về…
Ở dưới lòng đất, rươi nổi lên theo nước đến đâu là đứt đoạn đến đấy. Những con rươi màu hồng bơi lăng xăng, rối rít, quấn quýt vào nhau. Mọi người ai cũng vớt được không nhiều thì ít, hôm ấy nhà nhà đỏ lửa nấu món rươi đặc sản, chạy lung tung xin nhau rau răm, lá lốt, quả khế, quả me, quả ớt…và không thể thiếu lá gừng tươi, vỏ quýt. Làng xóm nhộn nhịp như ngày tết, mùi rươi thơm lừng lan khắp làng trên xóm dưới.
Không cần đến những đầu bếp chuyên nghiệp, với bàn tay của người bình dân quê tôi, rươi đã có thể pha chế thành nhiều món ăn bổ dưỡng và hấp dẫn.
Trước tiên phải kể đến món rươi rán. Rươi vớt về cho vào cái rá vo gạo rửa sạch rồi đánh nhuyễn cùng với một, hai quả trứng vịt, ít thịt nạc vai băm nhỏ, và tất cả các gia vị kể trên thái nhỏ trộn đều. Ngày xưa các cụ rán bằng lá chuối, lót lá xuống đáy chảo đun nóng rồi đổ rươi lên, đậy vung kín, đun nhỏ lửa đến khi lá chuối sém vàng, lật mặt trước xuống vừa chín là được. Rươi rán lá chuối ăn bùi và ngậy tuyệt vời. Bây giờ thì rán bằng dầu, ai thích béo hơn thì rán mỡ lợn; Món này ăn với bún, rau sống xà lách, rau mùi và đừng quên pha nước dấm tỏi ớt thật ngon. Nhớ rót cho ông chồng chén rượu nếp cẩm thì chắc là hôm ấy vợ chồng vui lắm đấy…!
Món đặc biệt thứ hai là rươi nấu măng tươi. Rươi cũng rửa sạch đánh nhuyễn, các loại rau gia vị kể trên thái nhỏ trộn đều. Nếu có củ măng tươi ở quê là tuyệt nhất; ở phố thì măng chua luộc bỏ nước, cho khế hoặc me vừa chín vớt ra lọc lấy nước bỏ bã, rồi xúc từng muôi rươi đã được đánh nhuyễn thả vào, nhớ đun nhỏ lửa để bánh rươi không bị vỡ, từng viên sẽ nổi lên như bánh trôi nước.
Ông chồng mời khách về, giới thiệu món rươi đặc sản vợ nấu măng, nhấm nháp với rượu nếp quê, để có cơ hội giới thiệu vợ mình gái nhà quê mà đẹp nết, đẹp người, lại có bí quyết nấu rươi ngon đến nhớ đời…
Các cụ còn làm món rươi kho. Đánh nhuyễn rươi và gia vị, mắm muối vừa đủ, cho rươi vào nồi đất vùi trong bếp trấu cứ thế cháy âm ỉ cả ngày, bắc ra mở vung, rươi chín vàng cháy sém xung quanh nồi, bốc mùi thơm đặc biệt. Tháng mười ăn rươi kho với cơm gạo mới ngon không tả xiết.
Muốn để được lâu dài, phải làm món mắm rươi. Bà ngoại tôi năm nào cũng làm món mắm này ăn tết, một cân rươi cho hai lạng muối trộn đều, rồi cho vào hũ sành đặt chặt nắp, sau một tuần, cho thêm một chén rượu trắng trộn cho đều. Để hũ mắm yên vị đấy cho những “phản ứng hóa học” diễn ra, chờ đến Tết là vừa dùng được. Mắm rươi chưng với gừng và thịt ba chỉ băm nhỏ, ăn với hành nén và thịt luộc. Ai đã ăn một lần là không thể nào quên.

Nhớ mãi mẹ tôi dặn: “ Con là gái nhà quê, cái món rươi tuy dân dã, nhưng không phải ở đâu cũng có, nó rất khó tính, phải đủ gia vị và biết cách nấu mới ngon. Con nhớ học bà và mẹ mà làm, sau này có đi lấy chồng thiên hạ, mùa rươi, nhớ mua về nấu cho cả nhà thưởng thức hương vị quê mình con nhá.

Tháng mười vào cữ nước rươi, trời đất âm u, buồn và nhớ quê da diết… Từ trong sâu thẳm tâm hồn, lòng tôi lại nhớ đến xanh xao cái mùi rươi đặc trưng. Hình ảnh quê hương với trăm mến ngàn thương cứ đằng đẵng theo tôi đi suốt cuộc đời…!


               ( Song Thu - sưu tầm- nguồn nonkhongquai)